پیشرفته ترین روش درمان ناباروری

درمان نازایی زنان و مردان

برای درمان نازایی، روشهای درمانی ایمن و مؤثر بسیاری وجود دارد که شانس بارداری شما را به میزان قابل توجهی بهبود می‌بخشد. قطعاً بهترین و مؤثرترین روش درمان نازایی منوط به تشخیص درست و به موقع پزشک شما صورت می‌گیرد. در ابتدا به علائم ناباروری در زنان و مردان می‌پردازیم.

چه زمانی به پزشک مراجعه کنید

زنان در صورت داشتن هر کدام از موارد زیر باید به پزشک مراجعه کنند:

• کسانی که سن ۳۵ سال به بالا دارند و بیشتر از شش ماه یا بیشتر تلاش کرده اند اما موفق به بارداری نشده‌اند
• داشتن سن بالای ۴۰ سال
• داشتن دوره‌های قاعدگی نامنظم
• داشتن دوره‌های قاعدگی بسیار دردناک
• زنانی که چندین مورد سقط جنین داشته‌اند
• افرادی که به آندومتریوز یا بیماری التهابی لگن مبتلا شده‌اند
• زنانی که تحت معالجه سرطان قرار گرفته‌اند

مردان در صورت وجود هرکدام از این علائم باید به پزشک مراجعه کنند:

• مردانی که تعداد اسپرم کم یا سایر مشکلات مربوط به اسپرم دارند
• مردانی که سابقه‌ی داشتن بیماری‌های مربوط به بیضه، پروستات یا مشکلات جنسی داشته‌اند
• افردی که تحت معالجه سرطان قرار گرفتند
• مردانی که دارای بیضه‌های کوچک یا تورم در بیضه هستند
• افرادی که دارای سابقه‌ی مشکلات ناباروری در خانواده هستند

علل نازایی در مردان و زنان

عواملی که باعث ناباروری می‌شوند

برای بارداری باید تمام مراحل تخمک گذاری و لقاح به درستی اتفاق بیفتد. بعضی اوقات مواردی که باعث ناباروری در زوج ها می‌شود، در بدو تولد وجود دارند ولی بعضی موارد بعداً در زندگی بروز می‌کنند.

علل ناباروری می تواند بر یک یا هر دو شریک زندگی تأثیر بگذارد، به‌طور کلی در حدود یک سوم موارد مشکلات ناباروری مربوط به مردان و یک سوم مربوط به زنان است. در یک سوم باقیمانده، هم در مورد زن و هم در مورد مرد مشکلاتی وجود دارد و یا دلیل خاصی پیدا نمی‌‍شود. در ادامه به علل ناباروری در مردان و زنان می‌پردازیم.

علل ناباروری مردان

تولید یا عملکرد غیرطبیعی اسپرم: عملکرد غیرطبیعی اسپرم به دلیل بیضه‌های کوچک، نقایص ژنتیکی، مشکلات سلامتی مانند دیابت یا عفونت‌های مقاربتی مانند کلامیدیا، سوزاک، HIV، وریدهای بزرگ شده در بیضه (واریکوسل) نیز می تواند بر کیفیت اسپرم تأثیر بگذارد.

تماس با برخی از عوامل محیطی مانند سموم دفع آفات و سایر مواد شیمیایی و تشعشعات. استعمال سیگار، الکل، ماری جوانا، استروئیدهای آنابولیک و مصرف داروها برای درمان عفونت‌های باکتریایی، فشار خون بالا و افسردگی نیز می تواند بر باروری در مردان تأثیر بگذارد. قرار گرفتن مکرر در معرض گرما، مانند سونا یا وانهای گرم، می‌تواند دمای بدن را بالا ببرد و ممکن است بر تولید اسپرم تأثیر بگذارد.

درمان سرطان به صورت آسیب‌های وارد شده از نحوه‌ی درمان مانند پرتودرمانی یا شیمی درمانی همچنین می‌تواند باعث اختلال در تولید اسپرم‌ها شود.

اختلال در انتقال اسپرم: مشکلات جنسی مانند انزال زودرس؛ برخی بیماریهای ژنتیکی مانند فیبروزکیستیک باعث ایجاد مشکل در انتقال اسپرم می‌شود. همچنین مشکلات ساختاری، مانند انسداد در بیضه، آسیب و یا صدمه به اندام های تولید مثل هم می‌تواند مانع انتقال شود.

علل ناباروری زنان

اختلالات تخمک گذاری: اختلال در تخمک گذاری بر آزادسازی تخم ها از تخمدان ها تأثیر می گذارد. اینها شامل اختلالات هورمونی مانند سندرم تخمدان پلی کیستیک است. هیپروپرولاکتینمی، شرایطی که در آن مقدار زیادی پرولاکتین (هورمونی که تولید شیر مادر را تحریک می کند) نیز ممکن است در تخمک گذاری اختلال ایجاد کند. هورمون تیروئید بیش از حد (پرکاری تیروئید) یا خیلی کم (کم کاری تیروئید) می‌تواند بر چرخه‌ی قاعدگی تأثیر بگذارد یا باعث نازایی شود. سایر دلایل اصلی ممکن است شامل ورزش بیش از حد، اختلالات خوردن یا تومورها باشد.

 ناهنجاری‌های رحمی: ناهنجاری‌های رحمی از جمله ناهنجاری‌های دهانه رحم، پولیپ در رحم یا شکل رحم می‌باشد. تومورهای غیر سرطانی (خوش خیم) در دیواره‌ی رحم (فیبرومهای رحمی)، با مسدود کردن لوله‌های رحم یا جلوگیری از لقاح تخمک بارور شده در رحم ممکن است باعث نازایی شود.
آسیب یا انسداد لوله‌ی رحم، اغلب در اثر التهاب لوله‌ی فالوپ ایجاد می شود. این می تواند ناشی از بیماری التهابی لگن باشد که معمولاً در اثر عفونت مقاربتی، آندومتریوز یا چسبندگی ایجاد می‌شود.
آندومتریوز، هنگامی که بافت آندومتر در خارج از رحم رشد می کند، ممکن است بر عملکرد تخمدان ها، رحم و لوله های فالوپ تأثیر بگذارد.
نارسایی اولیه تخمدان: نارسایی اولیه تخمدان (یائسگی زودرس)، هنگامی رخ می‌دهد که تخمدان‌ها کار را متوقف می کنند و قاعدگی قبل از سن ۴۰ سالگی به پایان می رسد. اگرچه علت آن اغلب ناشناخته است، اما عوامل خاصی با یائسگی زودرس همراه هستند، از جمله بیماری های سیستم ایمنی بدن، برخی شرایط ژنتیکی مانند سندرم ترنر یا ناقلین.
سرطان و درمان آن: بعضی از سرطانها (خصوصاً سرطان‌های اندام‌های تولید مثل) اغلب باروری زنان را مختل می كنند. پرتونگاری و شیمی درمانی هم ممکن است بر باروری تأثیر بگذارد.

راه‌های پیشگیری از ناباروری

برخی از انواع ناباروری قابل پیشگیری نیست. اما چندین راه وجود دارد که ممکن است شانس بارداری شما را افزایش دهد.

راه‌های پیشگیری مربوط به زوج‌ها

بیشترین زمان تخمک گذاری: شروع مقاربت حداقل پنج روز قبل و تا یک روز پس از تخمک گذاری، احتمال بارداری شما را بهبود می بخشد. تخمک گذاری در اواسط چرخه (بین دوره های قاعدگی) در بیشتر زنان با دوره قاعدگی حدوداً ۲۸ روز از هم فاصله دارد.

راه‌های پیشگیری در مردان

اگرچه بیشتر انواع ناباروری در مردان قابل پیشگیری نیست، اما این راهکارها می تواند به شما کمک کند:

• از مصرف مواد مخدر، دخانیات و نوشیدن زیاد الکل خودداری کنید، که ممکن است به نازایی مردان منجر شود.
• از حمام گرفتن و استفاده از وان با درجه حرارت بالا خودداری کنید، زیرا می تواند موقتاً بر تولید و تحرک اسپرم تأثیر بگذارد.
• از قرار گرفتن در معرض سموم صنعتی یا محیطی که می‌تواند بر تولید اسپرم تأثیر بگذارد، خودداری کنید.
• داروهایی که ممکن است روی باروری تأثیر بگذارد، چه داروهای تجویزی و چه نسخه‌های غیرمجاز را محدود کنید. در مورد هرگونه دارویی که دائم مصرف می کنید با پزشک خود صحبت کنید.
• ورزش منظم ممکن است کیفیت اسپرم را بهبود بخشد و شانس رسیدن به بارداری را افزایش دهد.

درمان ناباروری در مردان

ناباروری در مردان با روش‌هایی از قبیل استفاده از داروهای خاص، جراحی و بازیابی اسپرم قابل درمان است، به صورتی که این روش‌ها باعث افزایش تعداد اسپرم، بالا بردن کیفیت تولید اسپرم و در نهایت دستیابی به یک دوره بارداری موفق می‌شوند.

درمان نازایی به روش تلقیح داخل رحمی اسپرم

راه‌های پیشگیری در زنان

در مورد زنان، تعدادی راه‌های محدودی  می‌تواند شانس باردار شدن را افزایش دهد:

• ترک سیگار؛ تنباکو روی باروری تأثیرات منفی زیادی دارد. اگر سیگار می‌کشید و در حال تصمیم گرفتن برای بارداری هستید، آن‌ را ترک کنید.
• از مصرف الکل و مواد مخدر خودداری کنید؛ این مواد ممکن است توانایی شما را برای داشتن یک حاملگی بدون نقص مختل کنند. اگر می خواهید باردار شوید، الکل ننوشید و از موادهای مخدر استفاده نکنید.
• کافئین را محدود کنید؛ از پزشک خود در مورد استفاده بی خطر از کافئین راهنمایی بخواهید.
• ورزش متوسط؛ ورزش منظم از اهمیت بالایی برخوردار است، ورزش‌های سنگین موجب کاهش تولید استروژن در بدن می‌شوند. همین موضوع بر تخمک‌گذاری تاثیر منفی می‌گذارد.
• اضافه وزن؛ اضافه وزن یا چاقی مفرط می‌تواند باعث اختلال و مشکلات باروری در زنان شود.
• به‌طوریکه وزن زیاد می‌تواند موجب تولید بیش از حد برخی از هورمون‌ها شود. تولید بیش از حد استروژن در زنان چاق می‌تواند موجب بروز مشکلات مرتبط با تخمک‌گذاری شود.

درمان ناباروری در زنان

پس از تشخیص علل ناباروری، جمع آوری نتایج آزمایشات و بررسی های انجام شده، متخصصان زنان و زایمان روش‌های درمانی مؤثر را برای زوجین پیشنهاد و فواید و معایب آن ها را به طور کامل شرح می دهند. در پایان تصمیم نهایی توسط زوجین و با راهنمایی گروه متخصص گرفته خواهد شد.

دلایل درد پیش از قاعدگی

طبق تحقیقات انجام شده هنوز علت دقیقی برای این سندرم شناخته نشده است ولی می توان گفت عواملی در سندرم پیش از قاعدگی دخیل هستند که عبارتند از:

در زیر به راه‎های درمانی مختلف اشاره خواهد شد.

تحریک تخمک گذاری با استفاده از دارو

اين درمان در مواردي كه مرد مشكل باروري ندارد و زن تخمک گذاری منظمی ندارد و یا دچار اختلال تخمک گذاری، تنبلي تخمدان یا بیماری پلی کیستیک تخمدان دارد استفاده مي‌شود.

براي تحريك تخمك گذاري داروهایی توسط پزشك تجويز مي‌شود كه نهايتاً منجر به تخمك گذاري مي‌شود.

لقاح مصنوعی (IVF)

لقاح مصنوعی یا روشIVF، یکی از روش‌های پر بازده درمان نازایی در مواردی است که شرایط رسیدن اسپرم به تخمک در رحم فراهم نباشد. مانند انسداد لوله های رحمی و چسبندگی لگنی و یا تعداد کم و تحرک پایین اسپرم‌ها.

در این روش اسپرم و تخمک‌ها در آزمایشگاه با هم ترکیب می‌شوند و لقاح صورت می‌گیرد، سپس پس از تشکیل جنین در محیط آزمایشگاه، جنین به داخل رحم منتقل می شود. جنین حاصل از این روش را به درون رحم منتقل می‌کنند.

روش GIfT و ZIFT

مانندIVF، این روش‌ها شامل بازیابی تخمک از زن، ترکیب آن با اسپرم در آزمایشگاه و سپس بازگشت به بدن او است. اما در GIFT و ZIFT روند سریعتر انجام می شود. در حالی که در IVF سنتی جنین ها به مدت ۳ تا ۵ روز در آزمایشگاه نگهداری و بزرگ می‌شوند.

در روش ZIFT، تخمک‌های بارور شده طی ۲۴ ساعت در لوله‌های فالوپ قرار می گیرند.

در روشGIFT ، که معمولاً در موارد استفاده از رحم‌های جایگزین کاربرد دارد؛ اسپرم و تخمک‌ها قبل از وارد شدن فقط با هم مخلوط می‌شوند و مستقیماً، در لوله‌های فالوپ که در حالت طبیعی محل لقاح است، قرار داده می شوند. براي‌ انجام‌ اين‌ روش‌ نياز به‌ لوله‌ رحم‌ سالم‌ مي‌باشد.

این روش‌ها به مفهوم طبیعی نزدیکتر هستند. درZIFT ، تخمک‌های بارور شده به جای قرار گرفتن در رحم در لوله های فالوپ قرار می گیرند. در روشGIFT  هم لقاح در بدن اتفاق می‌افتد نه در یک ظرف آزمایشگاهی.

تلقیح داخل رحمی

روش تلقیح رحمی (IUI)، در مواردی که مرد دارای مشکلاتی مانند کمبود تعداد اسپرم، کمی حجم اسپرم و کاهش میل جنسی هستند صورت می‌گیرد.

همچنین از این روش در مواقعی که زن دارای مشکلات ترشح گردن رحم و اختلال ایمنی منجر به ناباروری است و یا نمی تواند مقاربت طبیعی به دلیل درد و شرایط خاصی مانند واژینسیموس داشته باشد، استفاده می‌شود.

IUI عملی نسبتا ساده و بدون درد است، به صورتی‌که اسپرم مرد درون رحم زن برای تسهیل باروری قرار داده می‌شود. در این روش درمانی که لازمه انجام آن اطمینان از وجود لوله های سالم خانم است، عمل دریافت تخمک از زن انجام نمی‌گیرد و عمل تخمک‌گذاری و باروری آن مشابه روش طبیعی انجام می‌شود.

استفاده از اسپرم، تخمک یا جنین اهدایی در درمان نازایی

تزریق اسپرم داخل تخمک (ICSI)

میکرو اینجکشن یا تزریق اسپرم داخل تخمک روشی است که در آن، یک اسپرم را مستقیماً به داخل تخمک تزریق می‌کنند و برای زمان مشخصی در دستگاه کشت داده می‌شود تا لقاح و تشکیل جنین صورت گیرد.

به طور کلی این روش ‌در مواردی استفاده می شود كه اسپرم مرد از نظر تعداد، تحرك و يا شكل، كيفيت لازم را نداشته باشد و یا انجام عمل IVF با موفقیت نباشد. البته این فرآیند بدان معنی نیست که میکرواینجکشن تضمینی برای بارداری ایجاد می‌کند اما این روش، شروع فرآیند پیچیده باروری را آسان تر خواهد کرد.

به هر صورت احتمال باروری در زنان و مردان نابارور به عوامل مختلفی از جمله سن، تشخیص دقیق علت و کیفیت خدمات درمانی ارائه ‌شده بستگی دارد. با این حال امروزه، با پیشرفت روش‌های درمانی، احتمال موفقیت در مشکلات باروری قابل قبول و امیدوار کننده است.

اگر ساکن شهر قم هستید میتوانید با مراجعه به بهترین متخصص زنان و زایمان در قم، نسبت به درمان ناباروری اقدامات لازم را انجام دهید.

دکتر مرجان سخایی، متخصص زنان و زایمان و نازایی آماده ارائه خدمات زیبایی و درمانی زنان و نازایی از جمله درمان بی اختیاری ادرار، سندرم پیش از قاعدگی، تنبلی تخمدان، افتادگی رحم، زایمان سزارین و … می باشد.