حاملگی خارج از رحم

بارداری خارج از رحم می تواند یک تجربه بسیار ترسناک و ناراحت کننده باشد که در برخی زنان رخ می دهد. این نوع از بارداری زمانی اتفاق می افتد که تخمک بارور خارج از محیط رحم لانه گزینی و رشد می کند. متاسفانه تنها راه برطرف کردن مشکل حاملگی خارج از رحم، پایان دادن به بارداری است. اما علائم حاملگی خارج از رحم چیست؟ بارداری خارج از رحم چه زمانی مشخص میشود؟ تفاوت علائم بارداری طبیعی و خارج رحمی در چیست؟ به منظور آشنایی بیشتر با علائم و علت بارداری خارج رحمی تا انتهای این مقاله همرا ما باشید.

بارداری خارج از رحم چیست؟

همانطور که از نام این نوع حاملگی مشخص است، بارداری در جایی غیر از رحم اتفاق می افتد. بر اساس آمارها، از هر ۸۰ بارداری حدود ۱ حاملگی خارج از رحم (ectopic pregnancy) یا بارداری خارج رحمی است که برای برخی از زنان می تواند تهدید کننده زندگی فرد باشد. اکثر حاملگی های خارج رحمی در یکی از لوله های فالوپ (جایی که اسپرم و تخمک به هم می رسند و تخمک بارور می شود) رخ می دهد. به همین دلیل است که گاهی به آنها حاملگی لوله ای یا حاملگی لوله رحم نیز می گویند. در موارد نادر، حاملگی در جای دیگری مانند دهانه رحم یا جایی که لوله به رحم می رسد، ایجاد می شود. همچنین امکان بارداری دوقلو وجود دارد که یکی از دوقلوها در جای درست خود قرار گرفته، اما یکی دیگر خارج از رحم باشد.

بارداری خارج از رحم چگونه اتفاق می افتد؟

در حاملگی های طبیعی، تخمک توسط اسپرم در یکی از لوله های فالوپ که تخمدان را به رحم متصل می کند، لقاح می یابد. این تخمک به رحم می رود و در دیواره رحم یا اندومتر لانه گزینی کرده و در آنجا رشد می کند. در حالی که در بارداری خارج رحمی، تخمک بارور در خارج از محیط رحم لانه گزینی کرده و به رشد خود ادامه می دهد. در صورتی که تخمک تشکیل شده هر جایی غیر از محیط رحم لانه گزینی کند مثلا در گردنه رحم، لوله های فالوپ یا قسمت های دیگر اندام تناسلی زن، حاملگی خارج از رحم بوجود خواهد آمد.

علت بارداری خارج از رحم

اگرچه همه حاملگی های خارج رحمی، هیچ علت مشخصی ندارند، اما برخی از علل و عوامل خطرساز شناخته شده وجود دارد که می تواند حرکت تخمک بارور شده را از لوله به رحم دشوار کند. به طور کلی از مهمترین عوامل خطرساز در ایجاد حاملگی لوله ای عبارتند از:

سابقه قبلی حاملگی خارج از رحم: بعد از هر تجربه حاملگی خارج از رحم، احتمال وقوع دوباره آن ۱۰ درصد افزایش می یابد. در صورت وقوع مکرر حاملگی خارج از رحم، احتمال وقوع مجدد آن یک به چهار می شود.

جراحی در ناحیه لوله های رحم: یکی از علت های احتمالی بروز حاملگی خارج از رحم، جراحی های مرتبط با لوله های رحم می باشد.

بیماری آندومتریوز: احتمال بروز حاملگی خارج از رحم در افراد مبتلا به بیماری آندومتریوز بیشتر است، زیرا وجود زخم در این بیماری می تواند بر لوله های رحم تاثیر گذاشته و سبب بروز حاملگی خارج رحمی شود.

بارداری های بعد از ۳۵ سالگی: خطر بارداری خارج از رحمی با افزایش سن در زنان به دلیل تغییر در نحوه عملکرد لوله های افزایش پیدا می کند. همچنین، احتمال وقوع حاملگی خارج رحمی در بیمارانی که به دلیل ناباروری، تحت درمان هستند، از حالت عادی بیشتر است.

عفونت در ناحیه دستگاه تناسلی فوقانی: عفونت و بیماری التهاب لگن به دلیل عدم درمان بیماری های آمیزشی مانند کلامیدیا یا سوزاک ایجاد می شود. ابتلا به بیماری های آمیزشی، خطر حاملگی خارج از رحم را افزایش می دهد، حتی در صورتی که شما از وجود بیماری التهابی لگن اطلاعی نداشته باشید.

مصرف دخانیات: مصرف سیگار خطر حاملگی خارج از رحم را افزایش می دهد و پزشکان معتقدند که کشیدن سیگار عملکرد طبیعی لوله های رحم را مختل می کند.

سابقه جراحی های شکمی: یکی دیگر از دلایل بروز بارداری خارج رحمی، سابقه انجام جراحی های شکمی مانند خارج کردن آپاندیس یا سابقه عمل سزارین است.

علائم بارداری خارج از رحم

برخی از زنان هیچ علامت یا نشانه آشکاری از حاملگی خارج از رحم ندارند. برخی دیگر علائمی دارند که مشابه بیماری های دیگر مانند ناراحتی معده، سندرم روده تحریک پذیر یا حتی آپاندیس است. با این حال، مهمترین علائم بارداری خارج رحمی عبارتند از:

• لکه بینی یا خونریزی واژینال که با یک دوره قاعدگی متفاوت است (گاهی اوقات آبکی تر)
• درد یا حساسیت در ناحیه شکم یا لگن
• درد شانه ها
• اسهال و شاید استفراغ
• درد هنگام دفع مدفوع یا ادرار
• احساس سرگیجه یا ضعف
• تپش قلب یا نبض ضعیف
• خستگی و ضعف
• حساس شدن سینه ها

بارداری خارج از رحم چگونه تشخیص داده می شود؟

تشخیص حاملگی خارج از رحم توسط خود شخص ممکن است دشوار باشد، و تنها با تشدید علائم ذکر شده و بروز خونریزی های واژینال، بیمار به پزشک مراجعه می کند. پس از مراجعه به متخصص زنان و زایمان، سابقه پزشکی بررسی شده و آزمایشاتی از سوی پزشک توصیه می شود. تست هایی که معمولا برای تشخیص حاملگی خارج رحمی انجام می شود شامل آزمایش بارداری و سونوگرافی است. در آزمایش بارداری معمولا تست ادرار و خون انجام می شود. در برخی موارد ممکن است لاپاراسکوپی تشخیصی برای بیمار انجام شود و در صورت مشاهده حاملگی خارج رحمی، جنین برداشته می شود.

درمان حاملگی خارج از رحم

به دلیل اینکه تخمک نمی تواند خارج از رحم باقی مانده و زنده بماند، بنابراین بافت باید از بدن خارج شود تا از عوارض آن جلوگیری شود. دو روش برای درمان حاملگی خارج از رحم وجود دارد:

درمان دارویی حاملگی خارج رحمی

در صورتی که لوله فالوپ شکسته نشده باشد و حاملگی پیشرفت نکرده باشد، تزریق متوترکسات مانع رشد سلولی شده و حاملگی خارج از رحم می تواند با این تزریق درمان شود.

جراحی حاملگی خارج از رحم

در مواردی دیگر به جراحی نیاز است که معمولا این عمل به روش لاپاراسکوپی (جراحی بسته) انجام می شود. پزشک توسط برش های کوچکی در شکم ایجاد می کند یه وسیله نازک و انعطاف پذیر را برای خارج کردن تخمک از رحم وارد بدن می کند. در صورت آسیب دیدن لوله فالوپ ممکن است مجبور به برداشتن آن نیز باشد که به این عمل سالپنژکتومی (salpingectomy) گفته می شود. در مواردی نیز به دلیل خونریزی شدید یا شکسته شدن لوله فالوپ، پزشک ناچار به انجام جراحی اضطراری با برش بزرگتر می شود که به این عمل لاپاروتومی (جراحی باز) می گویند.

عوارض بارداری خارج از رحم

شایع ترین عارضه حاملگی خارج رحمی، پارگی لوله فالوپ همراه با خونریزی داخلی است که ممکن است منجر به شوک هیپوولمیک (کاهش ناگهانی حجم خون) شود. در سه ماهه اول، حاملگی خارج از رحم شایع ترین علت مرگ و میر ناشی از بارداری است و ۱۰ درصد از مرگ های مادر ممکن است به دلیل حاملگی خارج از رحم باشد.

بارداری مجدد بعد از حاملگی خارج از رحم

یکی از سوالات متداولی که اغلب زنان مطرح می کنند، این است که آیا امکان بارداری بعد از حاملگی خارج رحمی وجود دارد؟ خوشبختانه حدود دو سوم زنان با سابقه بارداری خارج رحمی می توانند دوباره به طور طبیعی باردار شوند. حتی اگر لوله فالوپ برداشته شود، شانس همچنان داشتن یک بارداری سالم بعد از بارداری خارج رحمی وجود دارد. برخی از زنان برای باردار شدن نیاز به درمان دارند و برخی بدون نیاز به درمان مجدد باردار می شوند.

توصیه پایانی

حاملگی خارج از رحم یکی از مشکلاتی است که به واسطه باروری تخمک ها در جایی غیر از رحم اتفاق می افتد. تشخیص این عارضه تا قبل از مشاهده علائمی مانند خونریزی یا لکه بینی، درد در ناحیه شکم و لگن و خستگی غیر ممکن است. پس از مشاهده علائم باید به متخصص زنان و زایمان مراجعه کرده و جنین برداشته شود.

به طورکلی، احتمال بارداری خارج رحمی در بین تمام زنان بین ۷ تا ۱۰ درصد است. اما داشتن سابقه این نوع بارداری به همراه جراحی برداشتن لوله فالوپ ممکن است خطر بروز بارداری خارج از رحم را تا ۱۵ درصد افزایش دهد. با این حال توصیه می شود به منظور کاهش بروز مجدد این حاملگی به بهترین متخصص زنان و زایمان مراجعه کرده و معاینات دوره ای در طول بارداری داشته باشید.

در صورتی که تجربه بارداری پوچ و بارداری شیمیایی را دارید، و می خواهید دوباره باردار شوید، با دکتر مرجان سخایی حتما مشورت کنید.