بارداری خارج از رحم | علائم بارداری خارج از رحم

بارداری خارج از رحم می تواند یک تجربه بسیار ترسناک و ناراحت کننده باشد که در برخی زنان رخ می دهد. این نوع از بارداری زمانی اتفاق می افتد که تخمک بارور خارج از محیط رحم لانه گزینی و رشد می کند.

متاسفانه تنها راه برطرف کردن مشکل حاملگی خارج از رحم، پایان دادن به بارداری است. اما علائم حاملگی خارج از رحم چیست؟ بارداری خارج از رحم چه زمانی مشخص میشود؟ تفاوت علائم بارداری طبیعی و خارج رحمی در چیست؟ به منظور آشنایی بیشتر با علائم و علت بارداری خارج رحمی تا انتهای این مقاله همرا ما باشید.

بارداری خارج از رحم چیست؟

بارداری خارج از رحم (Ectopic Pregnancy) یک وضعیت غیرطبیعی است که در آن تخمک بارور شده به جای کاشته شدن در رحم، در مکانی خارج از رحم، معمولاً در یکی از لوله‌های فالوپ، کاشته می‌شود. در موارد نادر، بارداری ممکن است در تخمدان، دهانه رحم یا حفره شکمی اتفاق بیفتد. این نوع بارداری نمی‌تواند به طور طبیعی رشد کند و اگر درمان نشود، می‌تواند منجر به پارگی لوله فالوپ، خونریزی داخلی شدید و خطرات جدی برای سلامت مادر شود. علائم آن شامل درد شکم یا لگن، خونریزی غیرطبیعی و سرگیجه است. درمان معمولاً شامل دارو یا جراحی برای برداشتن بافت بارداری و حفظ سلامت مادر است.

بارداری خارج از رحم چگونه اتفاق می افتد؟

در حاملگی های طبیعی، تخمک توسط اسپرم در یکی از لوله های فالوپ که تخمدان را به رحم متصل می کند، لقاح می یابد. این تخمک به رحم می رود و در دیواره رحم یا اندومتر لانه گزینی کرده و در آنجا رشد می کند. در حالی که در بارداری خارج رحمی، تخمک بارور در خارج از محیط رحم لانه گزینی کرده و به رشد خود ادامه می دهد. در صورتی که تخمک تشکیل شده هر جایی غیر از محیط رحم لانه گزینی کند مثلا در گردنه رحم، لوله های فالوپ یا قسمت های دیگر اندام تناسلی زن، حاملگی خارج از رحم بوجود خواهد آمد.

علت بارداری خارج از رحم

اگرچه همه حاملگی های خارج رحمی، هیچ علت مشخصی ندارند، اما برخی از علل و عوامل خطرساز شناخته شده وجود دارد که می تواند حرکت تخمک بارور شده را از لوله به رحم دشوار کند. به طور کلی از مهمترین عوامل خطرساز در ایجاد حاملگی لوله ای عبارتند از:

سابقه قبلی حاملگی خارج از رحم: بعد از هر تجربه حاملگی خارج از رحم، احتمال وقوع دوباره آن ۱۰ درصد افزایش می یابد. در صورت وقوع مکرر حاملگی خارج از رحم، احتمال وقوع مجدد آن یک به چهار می شود.

جراحی در ناحیه لوله های رحم: یکی از علت های احتمالی بروز حاملگی خارج از رحم، جراحی های مرتبط با لوله های رحم می باشد.

بیماری آندومتریوز: احتمال بروز حاملگی خارج از رحم در افراد مبتلا به بیماری آندومتریوز بیشتر است، زیرا وجود زخم در این بیماری می تواند بر لوله های رحم تاثیر گذاشته و سبب بروز حاملگی خارج رحمی شود.

بارداری های بعد از ۳۵ سالگی: خطر بارداری خارج از رحمی با افزایش سن در زنان به دلیل تغییر در نحوه عملکرد لوله های افزایش پیدا می کند. همچنین، احتمال وقوع حاملگی خارج رحمی در بیمارانی که به دلیل ناباروری، تحت درمان هستند، از حالت عادی بیشتر است.

عفونت در ناحیه دستگاه تناسلی فوقانی: عفونت و بیماری التهاب لگن به دلیل عدم درمان بیماری های آمیزشی مانند کلامیدیا یا سوزاک ایجاد می شود. ابتلا به بیماری های آمیزشی، خطر حاملگی خارج از رحم را افزایش می دهد، حتی در صورتی که شما از وجود بیماری التهابی لگن اطلاعی نداشته باشید.

مصرف دخانیات: مصرف سیگار خطر حاملگی خارج از رحم را افزایش می دهد و پزشکان معتقدند که کشیدن سیگار عملکرد طبیعی لوله های رحم را مختل می کند.

سابقه جراحی های شکمی: یکی دیگر از دلایل بروز بارداری خارج رحمی، سابقه انجام جراحی های شکمی مانند خارج کردن آپاندیس یا سابقه عمل سزارین است.

علائم بارداری خارج از رحم

برخی از زنان هیچ علامت یا نشانه آشکاری از حاملگی خارج از رحم ندارند. برخی دیگر علائمی دارند که مشابه بیماری های دیگر مانند ناراحتی معده، سندرم روده تحریک پذیر یا حتی آپاندیس است. با این حال، مهمترین علائم بارداری خارج رحمی عبارتند از:

• لکه بینی یا خونریزی واژینال که با یک دوره قاعدگی متفاوت است (گاهی اوقات آبکی تر)
• درد یا حساسیت در ناحیه شکم یا لگن
• درد شانه ها
• اسهال و شاید استفراغ
• درد هنگام دفع مدفوع یا ادرار
• احساس سرگیجه یا ضعف
• تپش قلب یا نبض ضعیف
• خستگی و ضعف
• حساس شدن سینه ها

بارداری خارج از رحم چگونه تشخیص داده می شود؟

بارداری خارج از رحم (حاملگی خارج رحمی یا Ectopic Pregnancy) زمانی رخ می‌دهد که تخمک بارور شده به جای رحم، در محل دیگری مانند لوله‌های فالوپ، تخمدان، شکم یا دهانه رحم لانه‌گزینی می‌کند. این وضعیت نیاز به تشخیص زودهنگام دارد زیرا می‌تواند خطرات جدی برای سلامتی داشته باشد. روش‌های تشخیص بارداری خارج از رحم عبارتند از:

۱٫ بررسی علائم بالینی

• درد شدید و ناگهانی در شکم یا لگن.
• خونریزی واژینال غیرعادی.
• ضعف، سرگیجه یا غش (به دلیل کاهش خون).
• درد در شانه (در صورت خونریزی داخلی شدید که اعصاب دیافراگم تحریک شوند).

۲٫ آزمایش خون (Beta-hCG)

• میزان هورمون گنادوتروپین جفتی انسانی (hCG) در خون بررسی می‌شود.
• در بارداری طبیعی، سطح این هورمون باید به طور منظم افزایش یابد.
• در بارداری خارج از رحم، سطح hCG پایین‌تر از حد انتظار بوده یا به درستی افزایش نمی‌یابد.

۳٫ سونوگرافی (Ultrasound)

• سونوگرافی واژینال: روشی دقیق‌تر برای بررسی موقعیت بارداری است.
• اگر ساک حاملگی در رحم دیده نشود یا مایعی در لگن (نشانه خونریزی) مشاهده شود، احتمال بارداری خارج از رحم مطرح می‌شود.
• ممکن است توده‌ای در لوله فالوپ دیده شود.

۴٫ لاپاراسکوپی تشخیصی

• اگر تشخیص قطعی از طریق آزمایش خون و سونوگرافی دشوار باشد، پزشک ممکن است لاپاراسکوپی انجام دهد.
• طی این روش جراحی کم‌تهاجمی، پزشک می‌تواند مستقیماً لوله‌های فالوپ و سایر نواحی لگن را بررسی کند.

۵٫ بررسی وضعیت عمومی بیمار

• فشار خون پایین یا علائم شوک ممکن است به دلیل خونریزی داخلی باشد که در برخی موارد اورژانسی بارداری خارج از رحم رخ می‌دهد.

در صورت تشخیص چه باید کرد؟

• بسته به وضعیت بیمار و محل حاملگی، درمان می‌تواند شامل داروی متوترکسات (برای جذب بافت حاملگی) یا جراحی برای برداشتن بافت غیرطبیعی باشد.

اگر علائم مشکوکی دارید، فوراً با پزشک مشورت کنید، زیرا بارداری خارج از رحم یک وضعیت اورژانسی محسوب می‌شود.

درمان حاملگی خارج از رحم

به دلیل اینکه تخمک نمی تواند خارج از رحم باقی مانده و زنده بماند، بنابراین بافت باید از بدن خارج شود تا از عوارض آن جلوگیری شود. دو روش برای درمان حاملگی خارج از رحم وجود دارد:

درمان دارویی حاملگی خارج رحمی

در صورتی که لوله فالوپ شکسته نشده باشد و حاملگی پیشرفت نکرده باشد، تزریق متوترکسات مانع رشد سلولی شده و حاملگی خارج از رحم می تواند با این تزریق درمان شود.

جراحی حاملگی خارج از رحم

در مواردی دیگر به جراحی نیاز است که معمولا این عمل به روش لاپاراسکوپی (جراحی بسته) انجام می شود. پزشک توسط برش های کوچکی در شکم ایجاد می کند یه وسیله نازک و انعطاف پذیر را برای خارج کردن تخمک از رحم وارد بدن می کند. در صورت آسیب دیدن لوله فالوپ ممکن است مجبور به برداشتن آن نیز باشد که به این عمل سالپنژکتومی (salpingectomy) گفته می شود. در مواردی نیز به دلیل خونریزی شدید یا شکسته شدن لوله فالوپ، پزشک ناچار به انجام جراحی اضطراری با برش بزرگتر می شود که به این عمل لاپاروتومی (جراحی باز) می گویند.

عوارض بارداری خارج از رحم

بارداری خارج از رحم می‌تواند عوارض جدی و خطرناکی ایجاد کند، از جمله پارگی لوله‌های فالوپ که منجر به خونریزی داخلی شدید و تهدیدکننده حیات می‌شود. این وضعیت ممکن است به شوک هیپوولمیک، آسیب دائمی به لوله‌های فالوپ، و ناباروری در آینده منجر شود.

همچنین، خطر عفونت لگنی، آسیب به اندام‌های مجاور و افزایش احتمال بارداری خارج از رحم در بارداری‌های بعدی وجود دارد. علاوه بر این، این تجربه ممکن است اثرات روانی منفی، مانند افسردگی و اضطراب، به همراه داشته باشد. تشخیص و درمان به‌موقع برای پیشگیری از این عوارض حیاتی است.

بارداری مجدد بعد از حاملگی خارج از رحم

یکی از سوالات متداولی که اغلب زنان مطرح می کنند، این است که آیا امکان بارداری بعد از حاملگی خارج رحمی وجود دارد؟ خوشبختانه حدود دو سوم زنان با سابقه بارداری خارج رحمی می توانند دوباره به طور طبیعی باردار شوند. حتی اگر لوله فالوپ برداشته شود، شانس همچنان داشتن یک بارداری سالم بعد از بارداری خارج رحمی وجود دارد. برخی از زنان برای باردار شدن نیاز به درمان دارند و برخی بدون نیاز به درمان مجدد باردار می شوند.

توصیه پایانی

حاملگی خارج از رحم یکی از مشکلاتی است که به واسطه باروری تخمک ها در جایی غیر از رحم اتفاق می افتد. تشخیص این عارضه تا قبل از مشاهده علائمی مانند خونریزی یا لکه بینی، درد در ناحیه شکم و لگن و خستگی غیر ممکن است. پس از مشاهده علائم باید به متخصص زنان و زایمان مراجعه کرده و جنین برداشته شود.

به طورکلی، احتمال بارداری خارج رحمی در بین تمام زنان بین ۷ تا ۱۰ درصد است. اما داشتن سابقه این نوع بارداری به همراه جراحی برداشتن لوله فالوپ ممکن است خطر بروز بارداری خارج از رحم را تا ۱۵ درصد افزایش دهد. با این حال توصیه می شود به منظور کاهش بروز مجدد این حاملگی به بهترین متخصص زنان و زایمان مراجعه کرده و معاینات دوره ای در طول بارداری داشته باشید.

در صورتی که تجربه بارداری پوچ و بارداری شیمیایی را دارید، و می خواهید دوباره باردار شوید، با دکتر مرجان سخایی حتما مشورت کنید.