سرطان دهانه رحم چیست و چه علائمی دارد؟
سرطان دهانه رحم (cervical cancer) یکی از سرطان های نسبتا شایع در زنان به شمار می رود که جان افراد بسیاری را به خطر می اندازد. این سرطان پس از سرطان پستان و رحم در بین زنان ایرانی در حال گسترش است و معمولاً به دلیل عفونت با ویروس پاپیلومای انسانی (HPV) ایجاد می شود که در طول رابطه جنسی منتقل می گردد. سرطان دهانه رحم ممکن است باعث خونریزی نامنظم واژینال شود، اما علائم ممکن است تا زمانی که سرطان بزرگ یا گسترش نیافته، ظاهر نشود. اما سوال اینجاست که آیا درمان قطعی برای سرطان دهانه رحم وجود دارد؟ آیا سرطان دهانه رحم کشنده است؟ تا انتهای این مقاله همراه ما باشید تا علل، علائم و راه های درمان سرطان دهانه رحم آشنا شوید.
سرطان دهانه رحم چیست؟
سرطان دهانه رحم که با نام سرطان سرویکس یا سرطان گردن رحم شناخته می شود، به دلیل رشد کنترل نشده سلول های غیرطبیعی در پوشش دهانه رحم به رخ می دهد. توصیه میشود جهت جلوگیری از بروز سرطان در این قسمت، تغییرات سلول ها از طریق آزمایش غربالگری تحت نظر قرار گرفته شود.
گونه های مختلف ویروس پاپیلومای انسانی (HPV) که یک عفونت مقاربتی است، احتمال ابتلا به سرطان سرویکس را افزایش می دهد. هنگامی که فرد در معرض ویروس پاپیلومای انسانی قرار می گیرد، معمولا سیستم ایمنی بدن به ویروس آسیبی نمیزند. این ویروس در درصد کمی از افراد، سالها زنده مانده و در فرآیندی که در آن برخی از سلولهای سرویکس به سلولهای سرطانی تبدیل میشوند، تاثیر میگذارد.
انواع سرطان دهانه رحم
توجه داشته باشید که انتخاب روش درمانی به نوع سرطان بستگی دارد. انواع اصلی سرطان دهانه رحم عبارتند از:
- سرطان سلولی فلسی (کارسینوم سلول سنگفرشی)
این نوع سرطان دهانه رحم در سلول های سنگفرشی که پوشاننده قسمت بیرونی دهانه رحم هستند، شروع می شود. اکثر سرطان های سرویکس، از نوع کارسینوم سلول سنگفرشی هستند.
- آدنوکارسینوم
این نوع سرطان دهانه رحم در سلول های غده ای ستونی شکل که کانال دهانه رحم را پوشانده اند، بروز می کند.
در برخی مواقع، هر دو نوع سلول در سرطان دهانه رحم نقش دارند و به ندرت سرطان در سایر سلول های دهانه رحم بروز می کند.
در برخی مواقع، هر دو نوع سلول در سرطان دهانه رحم نقش دارند و به ندرت سرطان در سایر سلول های دهانه رحم بروز می کند.
علائم سرطان دهانه رحم
سرطان سرویکس در مراحل اولیه معمولاً فاقد علائم است. در مراحل بعدی، ممکن است این سرطان علائم زیر را نشان دهد:
- خونریزی واژینال بعد از مقاربت، بین قاعدگی یا بعد از یائسگی
- ترشحات آبکی و خونی واژن
- درد لگن یا درد هنگام مقاربت
علل سرطان سرویکس
سرطان گردن رحم زمانی شروع می شود که تغییرات یا جهشی در DNA سلول های سالم دهانه رحم ایجاد شود. به طور معمول، سلول های سالم با سرعت مشخصی رشد کرده و تکثیر می شوند و نهایتا در زمان مشخصی می میرند. با ایجاد جهش، سلول ها دچار رشد و تکثیر خارج از کنترل میشوند و زمان مرگ آنها نیز نامشخص است. سلول های غیر طبیعی تجمع یافته، یک توده یا تومور ایجاد میکنند. این سلولها همچنین میتوانند دچار متاستاز شوند؛ به این شکل که سلولهای سرطانی از تومور جدا شده و به بافتهای مجاور حمله میکنند و در سایر نقاط بدن پخش میشوند.
علت بروز سرطان گردن رحم تا کنون مشخص نیست، اما تاثیر ویروس پاپیلومای انسانی در آن مشهود بوده و احتمال ابتلا به سرطان را افزایش می دهد. نکته قابل توجه درباره ویروس HPV این است که بسیاری از افراد دارای ویروس، هرگز به سرطان مبتلا نمیشوند. این بدان معناست که عوامل دیگر، مانند محیط یا انتخاب سبک زندگی نیز در احتمال ابتلای زنان به این سرطان نقش تعیین کننده دارد.
عوامل خطرساز سرطان دهانه رحم
علاوه بر ویروس پاپیلومای انسانی، عوامل دیگری نیز میتوانند در افزایش احتمال ابتلا به سرطان دهانه رحم موثر باشند. این عوامل عبارتند از:
- تعدد شرکای جنسی
- فعالیت جنسی در سنین پایین
- سایر عفونت های مقاربتی
- سیستم ایمنی ضعیف
- سیگار کشیدن
- مصرف بعضی داروهای پیشگیری از سقط جنین
مرحله بندی سرطان دهانه رحم
هنگامی که سرطان سرویکس تشخیص داده می شود، اندازه و محل دقیق آن باید تعیین شود. مراحل از مرحله یک تا مرحله چهار (پیشرفته) متغیر است. تعیین مرحله بستگی به میزان گسترش سرطان دارد که به شرح زیر است:
- مرحله اول: سرطان به دهانه رحم محدود می شود.
- مرحله دوم: سرطان در خارج از دهانه رحم به قسمت بالایی واژن گسترش یافته است، اما هنوز داخل لگن (اندام های تناسلی، مثانه و رکتوم) درگیر نشده است.
- مرحله سوم: سرطان در سراسر لگن یا قسمت پایینی واژن گسترش یافته، حالب ها را مسدود کرده، کلیه ها را دچار اختلال کرده یا به غدد لنفاوی نزدیک آئورت (بزرگترین شریان بدن) گسترش یافته است.
- مرحله چهارم: سرطان به مثانه، رکتوم یا اندام های دور گسترش یافته است.
سن ابتلا به سرطان دهانه رحم
برخلاف سرطان رحم که در زنان بالای ۵۰ سال بیشتر مشاهده می شود، سرطان سرویکس ممکن است از سن ۲۵ شروع شده و احتمال ابتلا به آن در زنان میانسال بیشتر باشد. اگرچه سن مشخص و دقیقی برای ابتلا به این سرطان وجود ندارد، اما افرادی که قبل از ۱۶ سالگی رابطه جنسی خود را آغاز کرده و یا تعدد شرکای جنسی داشته اند، بیشتر از سایر افراد در معرض خطر هستند. همچنین، آمارها نشان می دهد که احتمال ابتلا به سرطان دهانه رحم در زنان سیگاری و مبتلایان به بیماری زگیل تناسلی بیشتر از سایر خانم ها است.
سرطان دهانه رحم درمان دارد؟
درمان سرطان دهانه رحم به عوامل مختلفی از جمله مرحله بندی و میزان پیشرفت سرطان، بیماری های زمینه ای دیگر و انتخاب خود بیمار بستگی دارد. با این وجود، روشهای کلی برای درمان سرطان دهانه رحم شامل موارد زیر میشود:
- جراحی
- پرتودرمانی
- شیمی درمانی
- ترکیبی از هر سه مورد
طول عمر بیماران سرطان دهانه رحم
یکی از سوالات متداول زنان این است که آیا سرطان دهانه رحم کشنده است؟ افراد مبتلا به این سرطان چند سال زندگی می کنند؟ به طورکلی طول عمر بیماران سرطان دهانه رحم باتوجه به مرحله و پیشرفت سلول های سرطانی متفاوت است. اگرچه این بیماری بسیار جدی است، اما در تمام موارد منجر به مرگ نمی شود. بر اساس آمار بهداشت جهانی باتوجه به مرحله سرطان، درصد زنانی که ۵ سال پس از تشخیص و درمان زنده می مانند به شرح زیر است:
- مرحله اول: ۸۰ تا ۹۰ درصد
- مرحله دوم: از ۶۰ تا ۷۵ درصد
- مرحله سوم: ۳۰ تا ۴۰ درصد
- مرحله چهارم: ۱۵ درصد یا کمتر
روش های جلوگیری از ابتلا به سرطان دهانه رحم
برای کاهش خطر ابتلا به سرطان دهانه رحم راههای زیر پیشنهاد میشود:
- واکسن ویروس پاپیلوی انسانی (HPV)
دریافت واکسن گارداسیل برای جلوگیری از عفونت HPV می تواند خطر ابتلا به سرطان دهانه رحم و سایر سرطان های مرتبط با این ویروس را کاهش دهد. برای اطمینان از تاثیرگذاری این واکسن باید با پزشک متخصص خود مشورت نمایید.
- انجام تست پاپ اسمیر برای سرطان دهانه رحم
تست پاپ قابلیت تشخیص بیماریهای پیش سرطانی دهانه رحم را دارد، بنابراین می تواند این بیماریها را تحت نظر گرفت یا درمان کرد تا از سرطان دهانه رحم پیشگیری شود. طبق تحقیقات، پیشنهاد میشود که آزمایش پاپ اسمیر را از سن ۲۱ سالگی شروع کرده و هر چند سال یک بار تکرار کنید.
- رابطه جنسی ایمن
با انجام اقداماتی برای جلوگیری از عفونت های مقاربتی، مانند استفاده از کاندوم در هر بار رابطه جنسی و محدود کردن تعداد شرکای جنسی، خطر ابتلا به سرطان دهانه سرویکس کاهش می یابد.
- عدم استعمال دخانیات
عدم استعمال هرگونه دخانیات، احتمال ابتلا به این سرطان و همچنین سرطان های دیگر را کاهش میدهد.
تفاوت سرطان رحم با سرطان دهانه رحم
همان طور که در طول مقاله اشاره شد، این سرطان پوشش دهانه رحم یا سرویکس رخ می دهد. درحالی که سرطان رحم در آندومتر، داخلی ترین لایه در رحم اتفاق می افتد. سرطان رحم معمولا در زنان بالای ۵۰ سال بیشتر مشاهده می شود و امکان ابتلا به این سرطان در سنین جوانی بسیار پایین است. در حالی که سرطان دهانه رحم در زنان زیر ۴۰ سال نیز وجود دارد.
توصیه پایانی
باتوجه به این که علائم سرطان دهانه رحم در مراحل اولیه قابل تشخیص نیست، پیشنهاد میشود که با اجتناب از عوامل مستعد کننده و داشتن سبک زندگی سالم، خطر ابتلا به این سرطان را کاهش دهید. در صورت ابتلا به سرطان دهانه رحم نیز می توان با درنظر گرفتن شرایط فرد، مراحل درمان را انتخاب و شروع کرد. نکته قابل توجه دیگر در ابتلا به سرطان، اهمیت به سلامت روان است. در نتیجه، علاوه بر پیگیری های لازم برای درمان سرطان، توصیه می شود که بیمار و نزدیکان او با مراجعه به روانشناس، شرایط و روند درمان بهتری را برای خود ایجاد کنند.
