نارسایی دهانه رحم در بارداری
همان طور که میدانید نارسایی دهانه رحم و کوتاهی دهانه رحم می‌تواند مشکلاتی در بارداری مانند زایمان زودرس و سقط جنین را ایجاد کند. اگر در گذشته نوزاد نارس یا سقط های مکرر داشته اید یکی از علل آن می‌تواند نارسایی سرویکس باشد. دهانه رحم قسمتی است در انتهای رحم که به بالای واژن ( کانال زایمان) متصل می‌شود. قابل توجه است دهانه رحم در دورانی غیر از بارداری کمی باز می‌شود تا اجازه عبور اسپرم به داخل رحم را بدهد و در هنگام عادات ماهیانه نیز اجازه خروج خون عادت ماهیانه را می‌دهد اما در دوران بارداری دهانه رحم، تا اواخر سه ماهه سوم تنگ و بسته باقی می‌ماند و تنها در حین زایمان، کوتاه تر، نازک تر و نرم تر از حالت معمول می‌شود و تقریبا تا اندازه ۱۰ سانتی متر باز می شود تا کودک بتواند در حین زایمان از کانال زایمان عبور کند.
نارسایی دهانه رحم در بارداری به دلایل مختلفی ایجاد می‌شود مانند ضعف بافت دهانه رحم، که در این حالت دهانه رحم زودتر از زمان نرمال باز می‌شود و یا کوتاه‌تر از حد طبیعی است که به آن دهانه رحم ناکارآمد نیز گفته می‌شود. این پروسه معمولا بدون درد یا انقباض رخ می‌دهد و می‌تواند سبب به دنیا آمدن نوزاد زودرس (قبل از هفته ۳۷) و حتی سقط جنین (قبل از هفته ۲۰) شود. اما انقباضات در زمان طبیعی، به گونه ای است که ماهیچه های رحم سفت و سپس شل می‌شوند که به بیرون راندن کودک از رحم در هنگام زایمان کمک می‌کند.
به همین منظور اگر پزشک شما به نارسایی دهانه رحم شما مشکوک باشد شما را به طور منظم با استفاده از سونوگرافی ترانس واژینال از هفته ۱۶ تا ۲۰ معاینه می‌کند تا ببیند آیا کیسه آمنیوتیک از دهانه رحم بیرون زده یا خیر. این نوع سونوگرافی در قسمت بیرونی شکم نیست و در داخل واژن با استفاده از یک مبدل امواج صوتی انجام می‌شود تا تصاویر را روی مانیتور ارسال کند.
نارسایی رحمی جفتی
جفت عضوی است که در دوران بارداری در رحم رشد می‌کند. نارسایی جفت که به آن اختلال عملکرد جفت، نارسایی عروق رحمی یا نارسایی رحمی جفتی نیز گفته می‌شود که یک عارضه ناشایع اما جدی در بارداری است. این نوع اختلال با کاهش خون‌رسانی، اکسیژن و مواد مغذی از مادر به جنین همراه است که این عارضه می‌تواند سبب وزن کم هنگام تولد، زایمان زودرس و نقایص مادرزادی در نوزاد شود که با نارسایی دهانه رحم کاملا متفاوت است.
علت نارسایی دهانه رحم
به صورت دقیق علت نارسایی دهانه رحم مشخص نیست اما یک سری از عوامل می‌تواند احتمال ابتلا به نارسایی دهانه رحم را بیشتر کند. این علت ها به شرح زیر می باشند:
- اگر بیش از یک نوزاد مانند دو قلو یا سه قلو باردار هستید
- اگر بر روی دهانه رحم عمل جراحی قبلی داشته‌اید
- اختلال بافت همبند در بدو تولد به صورت مادرزادی
- نقایص مادرزادی رحم مانند نقص مجرای مولر که رحم شکل طبیعی ندارد
- هنگامی که یک تکه بزرگ از بافت دهانه رحم برای بیوپسی برداشته می‌شود
- هنگامی که از ابزار هایی برای گشاد کردن دهانه رحم استفاده می‌شود مانند عمل کورتاژ
- داشتن دهانه رحم کوتاه
- آسیب به رحم در زایمان‌های قبلی
علائم نارسایی دهانه رحم
برخی از علائمی که ممکن است نشان دهنده نارسایی دهانه رحم باشد عبارتند از:
- احساس درد یا فشار در ناحیه لگن
- لکه بینی
- کمر در جدید
- گرفتگی خفیف در شکم
- تغییر در ترشحات واژن
- خونریزی خفیف واژینال
جلوگیری از نارسایی رحم
به طور کلی پیشگیری خاصی برای نارسایی رحم وجود ندارد اما با رعایت کردن برخی کار ها می توان درصد مبتلا شدن به این وضعیت را کاهش داد. توجه به موارد زیر کمک کننده می باشد:
- توجه به غربالگری های ماهیانه و مراقبت های بارداری
- داشتن رژیم غذایی سالم (شامل کلسیم، آهن، مولتی ویتامین و مواد مغذی باشد.)
- متعادل بودن اف۵زایش وزن که حدودا ۱۱ تا ۱۶ کیلوگرم است.
- دوری از مصرف مواد مضر مثل سیگار و مشروب و …
درمان نارسایی دهانه رحم
برای درمان نارسایی رحم و جلوگیری از تولد زود هنگام نوزاد پزشک شما ممکن است روش سرکلاژ را پیشنهاد کند که در این روش با استفاده از بیهوشی عمومی دهانه رحم را بخیه می‌زنند تا مدت زمان بارداری را طولانی‌تر کنند، که این کار در اوایل هفته ۱۳ تا ۱۴ بارداری انجام می‌شود و پزشک در حدود هفته ۳۷ بخیه را برمی‌دارد. در برخی موارد نیز سرکلاژ از طریق جراحی شکم و به صورت لاپاروسکوپی انجام می‌شود که در این صورت زایمان حتما باید به صورت سزارین باشد زیرا بخیه و بسته شدن دهانه رحم به صورت دائمی بوده و نمی‌توان نوزاد را به صورت زایمان طبیعی و از طریق واژن خارج کرد.
در صورت داشتن شرایط زیر انجام سرکلاژ برای شما مناسب است:
- داشتن سرکلاژ در بارداری قبلی
- داشتن یک تا چند بار سقط جنین در سه ماهه دوم
- افرادی که در هفته ۳۴ بارداری دهانه رحم کوتاه‌تر از ۲۵ میلی متر دارند
- قبل از هفته ۲۴ بارداری زایمان زودرس خود به خودی داشته‌اند
برخی از پزشکان نیز ممکن است در این خصوص مصرف داروهای پروژسترون را توصیه کنند که هورمونی است که به جلوگیری از زایمان زودرس کمک می‌کند.
در صورت داشتن شرایط زیر انجام سرکلاژ مناسب شما نیست:
- بیش از حد بودن آسیب سرویکس
- باز شدن سرویکس بیشتر از ۴ سانتی متر
- پاره بودن پرده های جنینی
نتیجه گیری
در صورتی که در غربالگری های شما نارسایی رحم مشاهده شود بهتر است در کمترین زمان ممکن به بهترین متخصص زنان و زایمان مراجعه کرده و در صدد درمان این مشکل بر آیید.
